Lễ hội Sen Dolta của người Khmer Nam Bộ

Cũng như Lễ Vu Lan báo hiếu của đồng bào dân tộc Kinh, đồng bào Khmer Nam Bộ cùng mang chung nét đẹp đậm đà bản sắc văn hóa truyền thống đó với ngày lễ Sen Đolta – lễ cúng ông bà tổ tiên để ghi nhớ ơn sinh thành nuôi dưỡng của ông bà, cha mẹ, là một trong những lễ lớn trong năm. Sen Đolta dịch ra có nghĩa là “cúng ông bà”, do đó lễ hội bắt nguồn từ tín ngưỡng dân gian.

Không từng bừng, náo nức như Tết Chol Chnam Thmay, cũng không nhộn nhịp như lễ Ok Om Bok, lễ Sen Đolta thâm trầm hơn. Lễ Sen Đolta diễn ra trong 3 ngày, từ 29-8 đến 1-9 âm lịch tại các ngôi chùa Khmer. Ngày thứ nhất là dọn dẹp nhà cửa, bàn thờ, cúng cơm người đã khuất. Ngày thứ hai mời ông bà vào chùa nghe tụng kinh. Và ngày thứ ba là cúng cơm đưa tiễn ông bà. Người Khmer dâng cơm lên các sư sãi và những món đồ thường dùng để cúng ông bà. Sau khi cúng xong, các lễ vật được đặt vào trong một chiếc bè kết bằng chuối thả trôi trên dòng sông, kênh rạch để cúng người đã khuất.

Trong ba ngày Đolta có nhiều hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo và nhiều hoạt động khác diễn ra đan xen với nhau thể hiện bản sắc văn hóa riêng của đồng bào Khmer Nam Bộ như hòa nhạc ngũ âm, hát dù kê, múa các điệu múa truyền thống,… Đặc biệt, bà con tập trung đông đảo tổ chức đua bò kéo bừa truyền thống. Nổi bật lên là “Lễ hội đua bò Bảy Núi” ở An Giang đã trở thành tâm điểm du lịch thu hút hàng nghìn lượt du khách trong và ngoài nước điển hình là nước bạn Campuchia cũng mang đến lễ hội những đôi bò chắc khỏe để tranh tài.

Không chỉ tai nghe mà du khách sẽ chứng kiến cuộc đua bò hoành tráng có một không hai qua sự phối hợp ăn ý khéo léo giữa các “tài xế” với đôi bò của mình. Sẽ là một ngạc nhiên cho du khách khi trường đua đơn giản chỉ là một khoảng đất trống được đào sâu, xung quanh đường đua đắp cao để bà con tiện theo dõi chứ không bằng phẳng như đua xe hay các cuộc đua khác. Những đôi bò lực lưỡng được các tài xế chăm chút chọn lựa rất kỹ vì đây là niềm tự hào của phum sóc cho cuộc đua. Vui theo tiếng hò reo, cỗ vũ nhiệt tình, du khách cảm thấy thật phấn khích và phải trầm trồ, thán phục trước sự dũng cảm của bà con khi điều khiển những chú bò vượt mặt nhau về đích.

Theo quan niệm của đồng bào vùng Bảy Núi, đua bò có một ý nghĩa hết sức đặc biệt. Đua bò nào giành được giải cao không những mang lại niềm kiêu hãnh cho chủ nhân đôi bò mà còn mang đến cho cả phum sóc một niềm vui, một nghị lực để giành nhiều thắng lợi trên các lĩnh vực khác, như bò của phum sóc có sức khỏe dẻo dai, cày bừa tốt, giúp cho bà con thực hiện gieo trồng được dễ dàng, đem lại mùa màng bội thu, dân làng no ấm.
Lễ hội Sen Đolta vừa thể hiện được truyền thống “cây có cội, nước có nguồn” vừa giúp cho gia đình sum họp, đầm ấm và thắt chặt tình đoàn kết thương yêu nhau giữa các phum sóc. Đến với lễ hội du khách sẽ có cái nhìn mới hơn về cách sinh hoạt và các phong tục của người Khmer Nam Bộ ngày nay.